MAHKEMEYE VERİLEN SÖZLÜK

 

«El» Atmadıkları «Yer» Kalmadı! Dil, insanlığın kendisidir ve zihin hayatımız onunla vardır. Ahmet Hamdi Tanpınar Kendi dilini bilmeyen, başka dil öğrenemez. Bernard Shaw Her insanın terbiye ve tahsilinde, kazanması icap eden bir meziyet ana dilini dosdoğru öğrenmek ve söylemektir. Charles Eliot Dil, insanın fikirlerini tam olarak başkasına iletmede kullanılan araçtır. Confucius Düşünce dilden, dil düşünceden doğar. Eflatun Dil, bir ulusun aynasıdır, bu aynaya baktığımız zaman, orada kendimizin en gerçek yankısını buluruz. Friedrich Schiller Düşünce dili çürütürse, dil de düşünceyi çürütebilir. George Orwell Dili gereksiz yabancı sözcüklerden uzaklaştırıp temiz tutmak; tıpkı vücudunu, vicdanını, evini, köyünü ve şehrini temiz tutmak gibi ahlâki bir ödevdir. Gerhard Kessler Dilinizi daima iyi kullanınız o, sizi saadete götürdüğü gibi, felakete de götürebilir. Hz. Ali (r.a.) Dil araçların aracıdır, dil olmadan hiçbir bilgiyi kullanmak, onu başkaları için faydalı kılmak mümkün değildir. John Dewey Dil ile düğümlenen, diş ile çözülmez. Kaşgarlı Mahmud Dil, düşüncenin evidir. Martin Heidegger Düşünce ve sanat adamları, sözleri ve yazılarıyla dile değer kazandırırlar. Montaigne Dil, yapılması için herkesin, bir taş koyduğu şehirdir. Ralph Waldo Emerson Bir lisan ne kadar kolay olursa, onunla konuşanlar için o kadar büyük bir nimettir, çünkü o kadar kolay öğrenilip çeşitli ilimler ve fenlerle, diğer dillerin tahsiline vakit kalmış olur. Şemseddin Sami Bir ulusun gerçek yurdu onun dilidir, dil ulusal dileği belirten güçlü bir varlıktır. Ulusal dil yok olunca, ulusal duygu da çok geçmeden kaybedilebilir. Wilhelm Humboldt Anlayış ve bilgiye tercüman olan dildir, insanı aydınlatan dilin kıymetini bil. Yusuf Has Hacib

***

©Erol Erdoğmuş.

OLAY

Ankara 6. İdare Mahkemesi, “oynak”, “taze”, “müsait”, “yollu” gibi kelimelerin argo anlamlarının kadını aşağıladığı, küçük düşürdüğü gerekçesiyle Türk Dil Kurumu (TDK) Sözlüğünden çıkarılmasına karar verdi. [Kaynak]

ÖNSÖZ

Dil; öznelerin, nesnelerin, olayların, kavramların sözel olarak adlandırılmasıdır.

Diller; insan kitlelerini uluslaştırarak kuşaktan kuşağa akarken; kendine en uygun yolu bulan sözel ırmaklardır.

Türk ulusu, Türkçe ulusudur. Alman ulusu Almanca, Rus ulusu Rusça ulusudur. Tek kişilik dil olmaz. Dil toplumsal olmak zorundadır. Her kelime, o dili konuşanlarca onaylanıp benimsenmediği sürece; sadece bir öneriden ibarettir, unutulur. Kelime olarak yaşayıp o dilin sözlüğüne giremez.

“Oynak”, “taze”, “müsait”, “yollu” gibi öneriler; Türkçe konuşanlarca onaylanıp benimsenerek; Türkçe ırmağına ve sözlüğüne katılmaya hak kazanmışlardır. Onları anadili Türkçe olan halktan başka kimse güncel sözlükten çıkaramaz. Yasak masak dinlemez, halk kelimelerini kullanmaya devam eder.

ANAYASA HÜKMÜ

Anayasamızın 26.’ncı Maddesi gereğince “Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bu hürriyet resmi makamların müdahalesi olmaksızın haber veya fikir almak ya da vermek serbestliğini de kapsar (…)’ken; resmi makam olarak Türk milleti adına karar veren mahkemenin halkın “ söz”leriyle düşünce ve kanaatlerini açıklama ve yayma hakkını ihlal etmesi sözkonusu olamaz. Mahkemenin sözlükten kelime çıkarmaya karar vermesi; dilin niteliğine ve Anayasaya aykırıdır.

Üç yargıçlı mahkemenin iki erkek üyesinin çoğunluk kararına, kadın yargıç karşı çıkmış ve “hukuka aykırılık bulunmadığı görüşü ile aksi yönde oluşan çoğunluk kararına katılmıyorum” şerhini koymuştur.

SONSÖZ

Türk Dil Kurumunun görevi kelime önermek ve halkın benimsediği kelimeleri sözlükte muhafaza etmektir. Kurumun mahkemenin bu kararını temyiz etmesi beklenir.